وضعیت جغرافیایی و منابع آبی استان
استان ایلام با وسعتی در حدود 19045 کیلومتر مربع حدود 5/1 درصد مساحت کل کشور و جمعیتی بالغ بر 550 هزار نفر (حدود 8/0 درصد جمعیت کشور ) با ترکیب 6/51 درصد شهری و 4/84 درصد روستائی و جمعیت با سواد 4/57 درصد و در غرب کشور با 425 کیلو مرز مشترک با کشور عراق قرار دارد .
استان ایلام متشکل از 7 شهرستان ( ایلام ، ایوان ، آبدانان ، مهران ، دره شهر ، دهلران ، و شیروان چرداول ) و 18 شهر و 17 بخش ، 36 دهستان و 753 آبادی است .
همسایه های ایلام از شمال کرمانشاه ، از شرق لرستان ، از جنوب خوزستان و از غرب کشور همسایه می باشند .
استان ایلام دارای مختصات زیر می باشد :
ایلام در عرض شمالی بین 31 درجه و 58 دقیقه تا 34 درجه و 15 دقیقه از خط استوا و طول شرقی 45 درجه و 24 دقیقه تا 48 درجه و 10 دقیقه از نصف النهار مبدا(گرینویچ ) واقع است .
بخش بزرگی از استان ایلام به دلیل استقرار در رشته کوه زاگرس ، کوهستانی می باشد . در جهت شمال غربی – جنوب شرقی استان ، کوه مرتفع و گسترده ، کبیرکوه به طول تقریبی 160 کیلومتر قراردارد . و کوه "قلاقیران"به ارتفاع 3062 متر و "مانشت " به ارتفاع 3656 متر از سطح دریا در این رشته کوه واقع هستند.
در مناطق جنوب وغرب استان و در مجاورت مرز بین المللی با کشورعراق ، دشتهای کم ارتفاعی چون دشت عباس ، و دشت مهران قرار دارد . در این دشت ها شرایط برای کشاورزی در مقیاس با ****و هم چنین ترانزیت کالا و مسافر به کشورعراق ، بسیار مساعد و مناسب می باشد در کل استان حدود000/350هکتار اراضی دارای قابلیت زراعتی است که از آن حدوداً 50-60 هزار هکتار آبی می باشد.
2- جمعیت آب و هوا
با توجه به اختلاف ارتفاع موجود و اختلاف درجه ی حرارت وبمیزان بارندگی در بخشهای شمالی ، جنوبی و غربی استان از نظر آب وهوایی ، سه منطقه ای سردسیری ، گرمسیری و معقول را می توان در آن مشاهد کرد .
منطقه ی سردسیر ، شامل مناطق کوهستانی شمال ، شمال غربی استان ، و دارای زمستانهای طولانی با حداقل درجه حرارت 15 درجه سانتیگراد ، زیر صفر و میزان بارندگی بیش از 500 میلیمتر می باشد.
منطقهی معتدل، شمال دیگر مناطق استان با حداقل درجه حرارت 15 درجه زیر صفر حداکثر 40 درجه و میزان بارند گی 400- 250 میلیمتر می باشد .
منطقه ی گرمسیری : شامل مناطق غربی و جنوب غربی استان است که دارای تابستانهای گرم است و حداکثر درجه ی حرارت آن به 50 درجه و میزان بارندگی به 200 میلیمتر می رسند .
3- منابع آبی استان
الف : منابع آبهای سطحی
ریزشهای جوی بر پهنه جغرافیایی استان در حدود 8 میلیارد متر مکعب در سال برآورد شده است که ازآن 9/4 میلیارد مترمکعب (61 درصد) تبخیر و تعرق میشود و 2/1 میلیارد متر مکعب (15 درصد ) نفوذ میکند ، و 9/1 میلیارد متر مکعب (24 درصد ) در رودخانه ها جریان می یابند با در نظر گرفتن 13/1 میلیاردمتر مکعب ورودی به استان ، مجموع **** سالیانه رودخانه (در حد 03/3 میلیارد متر مکعب برآورد میشود . که از آن 96/0 میلیارد متر مکعب از کشور به طرف عراق خارج میشود و 54/1 میلیارد متر مکعب از استان خارج و به رودخانه کرخه وارد می شود و تنها 53/0 میلیارد متر مکعب (17درصد) استحصال می شود .
از نظر تقسیم بندی هیدرولوژیک و با توجه به نقشه های توپو گرافی و شبکه هیدروگرافی ، رودخانه های استان به 15 زیرحوضه و از نظر حوضه های آبریز به دو حوضه آبریز مرزی و مرکزی ( کرخه ) تقسیم می شود .
رودخانه های حوزه آبریز مرزی اکثرا از جنوب کبیرکوه سرچشمه گرفته و پس از**** نمودن دشتهای واقع در پائین دست حوضه های آبریز از مرز خارج و به طرف کشور واقع جریان می یابند . مهمترین رودخانه های مرزی از جنوب به شمال عبارتند از : دویرج ، میمه ، چنارگه ، گاوی ، کنجانچم، گدارخوش ، ****و کنگیر .
علاوه **** رودخانه های اصلی مرزی ، چنو رودخانه **** مانند چیخواب ، فسیل ، نصریان و زعفرانی نیز وجود دارد .
رودخانه مهم حوضه آبریز کرخه ، که اکثر از شمال کبیرکوه سرچشمه می گیرند و رودخانه سیمره می پیوندند . سیمره نیز با پیوستن به رودخانه کشکمان ، رودخانه کرخه را تشکیل می دهند .
مهمترین سرشاخه های سیمره در استان ایلام عبارتند از : چناره ، جزمان ، چرداول ، زنگوان ، شیروان ، کلم ، **** ، دره شهر و ماژین ضمناً رودخانه سیاه گاو در آبدانان مستقیماً به رودخانه کرخه بپیوندد.
از آبهای سطحی از طریق شبکه های مدرن ، نیمه مدرن و سنتی و ایستگاهای پمپاژ بشرح زیر بهره برداری میشود :
شبکه ها با اراضی تحت ***** بمیزان حدود 15500 هکتار و برداشت به میزان 155 میلیون متر مکعب
ایستگاه (پمپاژ دولتی ) با اراضی تحت ***** بمیزان حدود 3000 هکتار و برداشت به میزان 30 میلیون متر مکعب
موتور تلمبه های ****به تعداد 18070 ایستگاه و اراضی تحت **** و بمیزان 22000 هـ و هکتار و برداشت به میزان 220 میلیون متر مکعب که مجموع اراضی بالغ بر 50/40 هکتار با میزان برداشت 405 میلیون متر مکعب البته با میانگین برداشت 10 هزار متر مکعب برای هر هکتار که با توجه به راندمان ****(آبیاری ، محصولات در شبکه های میتوان آنها تا 25% افزایش داد که با این وصف به بیش از 500 میلیون متر مکعب می رسد .
ب : منابع آب زیرزمینی
استان ایلام دارای 11 دشت مهم با کد مطالعاتی مشخص می باشد که تنها یک دشت از میان آنها به نام دشت عباس در شهرستان جنوبی دهلران ممنوع می باشد . پتانسیل آب زیرزمینی در حدود 350 میلیون متر مکعب برآورد می شود که از طریق 1233 حلقه چاه عمیق ونیمه عمیق کشاورزی ، شرب و صنعت حدود 250 میلیون متر مکعب ( 71 درصد ) از آن بشرح زیر برداشت می شود .
- چاه کشاورزی در تعداد 1024 حلقه با اراضی تحت پوشش حدود 25500 هکتار و میزان برداشت 204 میلیون متر مکعب با 58 درصد
- چاه شرب تعداد 82 حلقه و میزان برداشت حدود 41 میلیون متر مکعب با 12 درصد
- چاه صنعت تعداد 127 حلقه و میزان برداشت حدود 5 میلیون متر مکعب با بیش از یک درصد .
در استان تعداد سه رشته قنات وجود دارد با میزان تخلیه سالانه 68/0 میلیون متر مکعب و 29 دهنه چشمه مهم با میزان تخلیه سالانه 3/294 میلیون متر مکعب .
