دانستن بهترین مقدار ضریبهای جریان برگشتی از مصارف، برای مدیریت بهینه تخصیص و بهره برداری از منابع آب در سطح حوضه آبریز ضروری است. هدف این پژوهش تخمین ضریبهای جریان برگشتی از نیازهای شرب، صنعت و کشاورزی سهم جریان سطحی از این جریانهای برگشتی است. این کار به کمک فن واسنجی و استفاده از الگوریتم ژنتیک انجام میشود. MODSIM یک مدل پشتیبان تصمیم مدیریت حوضه آبریز است که بهعنوان مدل شبیهسازی استفاده شده است. در این پژوهش، با استفاده از قابلیت سفارشیسازی مدل MODSIM ،یعنی کدنویسی به زبان ویژوال بیسیک (VB (در درون مدل، امکان واسنجی ضریبهای مورد نظر فراهم شده است. واسنجی برای سه ترکیب مختلف تابع هدف انجام شد. نتایج نشان داد که مناسبترین و منطقیترین نتایج در حالت سوم واسنجی، یعنی واسنجی با تابع هدف شامل RMSE جریان سطحی خروجی حوضه و RMSE تراز آبخوان حوضه حاصل شده است. ضریبهای جریان برگشتی از نیازهای شرب، صنعت و کشاورزی برای زیرحوضه شیان در غرب کشور بهترتیب ۸۷ ،۷۶ و ۱۸ درصد به دست آمده است.
سهم عمده ای از منابع آبی در کشورمان به مصارف بخش کشاورزی اختصاص داده میشود. بنابراین آگاهی از مقادیر پارامترهای مرتبط با این نیـاز برای برنامه ریزی منابع آب هر حوضه آبریز اهمیت بسزایی دارد. هدف از این تحقیق تخمین بهترین مقدار ضریب جریان بازگشتی (Flow Return (از نیاز کشاورزی و سهم جریان ورودی به منابع سطحی و زیرزمینی از این جریان بازگشتی است. این امر با استفاده از واسنجی خودکار مدل برنامـه ریـزی منابع آب MODSIM و تلفیق آن با الگوریتم بهینهسازی دسته ذرات، صورت میپذیرد. تابع هدف واسنجی هم شامل عبارت جریان سطحی و هم تراز آبخوان است. ضریب بازگشتی نیاز کشاورزی حوضه گاوشان در غرب ایران، به عنوان مطالعه موردی، /7 33 %بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد سهم جریان سطحی و آب زیرزمینی از این مقدار بازگشتی به ترتیب برابر /5 14/ 5و 85 درصد اسـت . واسـنجی مـدل هـای برنامـه ریـزی منـابع آب یکـی از روشهای مناسب برای تخمین ضرایب جریان برگشتی در سطح حوضه آبریز میباشد
Estimating the return-flow fractions of different consumptive water uses for the effective management of water resource allocation and operation in a river basin is an essential issue. The purpose of this study was to estimate the return-flow fractions of domestic, industrial, and agricultural water demands, as well as to determine the contributed inflow from the return flows into surface and groundwater resources. This was done through the automatic calibration of a river basin software program, in conjunction with a genetic meta-search calibration algorithm. In this study, the calibration of parameters was made possible by using the customization features of the model. Calibration was done for three combinations of the objective functions. The results of the study demonstrated that the best and most logical results occurred in the third condition, which was a calibration by the objective function, including the root-mean-square error (RMSE) of the river basin’s outflow and the RMSE of the aquifer’s level. The fractions of the return flow from domestic, industrial, and agricultural demands in the case study of the Shian Basin in western Iran, were obtained as 87, 76, and 18%, respectively.
